Minder inhalatieanesthetica, minder uitstoot van broeikasgassen
Volatiele anesthetica zijn zeer krachtige broeikasgassen die tijdens elke operatie worden uitgestoten in de atmosfeer. Gerichte vermindering is daarom van het grootste ecologische belang. Een innovatieve en steeds populairdere aanpak is het recyclen van anesthesiegassen. Lees hier waarom het nog steeds zinvol is om prioriteit te geven aan de vermindering van het verbruik van anesthesiegas boven recycling en hoe dit veilig en effectief kan worden bereikt met behulp van low-flow anesthesie.
Hoog tijd voor actie
Volatiele anesthetica zijn verantwoordelijk voor tot wel 35% van de broeikasgasemissies van een ziekenhuis[1] en vormen daarom een niet te onderschatten milieufactor. Terwijl de gemiddelde Duitse CO2-uitstoot per hoofd van de bevolking 11 ton bedraagt, is de beroepsmatige uitstoot van anesthesiologen een indrukwekkende 17,1 ton per hoofd van de bevolking per jaar.[2]. De meest milieubelastende anesthetica, desfluraan en distikstofoxide, produceren bijvoorbeeld een CO2-uitstoot die gelijk staat aan een autorit van Noorwegen naar Zuid-Afrika tijdens een anesthesie van 7 uur met een verse gasflow van 2 liter per minuut[3][4]. Daarnaast brengen volatiele anesthetica in de operatiekamer risico's met zich mee voor het personeel dat wordt blootgesteld aan de ontsnappende gassen. Het ontsnappen van anesthesiegas vereist ook een voortdurende aanpassing van de hoeveelheid gas, wat leidt tot een hoger verbruik en bijbehorende extra kosten. Het is dus belangrijk dat ziekenhuizen en anesthesiologen actie ondernemen.
Recyclen van anesthesiegassen: oud in nieuw veranderen
Terwijl anesthesiegassen gewoonlijk rechtstreeks aan het anesthesieapparaat werden onttrokken en via afzuigsystemen in de atmosfeer terecht komen, is de implementatie van afvangsystemen een veelbelovende oplossing voor het verminderen van de CO2 voetafdruk. Bij deze methode worden de uitgeademde anesthesiegassen gefilterd via een extra actief koolfiltersysteem dat is aangesloten op het anesthesieapparaat, worden ze verzameld en verwerkt voor recycling.
De vraag blijft momenteel echter hoeveel van het anesthesiegas dat perioperatief wordt gebruikt, daadwerkelijk in het filter terechtkomt en uiteindelijk kan worden gerecycled[5][6]. Een onderzoek uit 2022 toont aan dat slechts 25% van het desfluraan wordt opgevangen door het actieve koolfilter en dat het grootste deel nog steeds vrijkomt in de atmosfeer. De auteurs gaan ervan uit dat de patiënten op het moment van extubatie een aanzienlijke resthoeveelheid van het anestheticum nog niet volledig hebben geëlimineerd en dat dit vervolgens in de omgevingslucht wordt uitgeademd[7].
Het recyclen van anesthesiegassen is daarom in principe een zinvolle maatregel om de uitstoot van broeikasgassen door ziekenhuizen te verminderen, maar verder onderzoek naar de effectiviteit van deze aanpak lijkt noodzakelijk[8].
Eerst vermijden, dan recyclen
De Duitse Vereniging voor Anesthesiologie en Intensive Care Geneeskunde (DGAI) en de Beroepsvereniging van Duitse Anesthesiologen (BDA) geven specifieke aanbevelingen voor actie op het gebied van ecologische duurzaamheid in anesthesiologie en intensive care geneeskunde. Deze omvatten het zoveel mogelijk vermijden van desfluraan, de voorkeur voor sevofluraan vanwege het lage aardopwarmingsvermogen en totale intraveneuze anesthesie (TIVA) of lokale anesthesie. Een andere maatregel is het consequente gebruik van minimal flow anesthesie, waarbij de benodigde hoeveelheid anestheticum kan worden verminderd met een verlaagde verse gasflow[9].
Een strategie die er in de eerste stap op gericht is het verbruik van volatiele anesthetica te verminderen en, in de tweede stap, de toegediende anesthesiegassen te recyclen, lijkt om verschillende redenen zinvol:
- Het terugdringen van het anestheticagebruik leidt tot directe kostenbesparingen, omdat er minder gas hoeft te worden ingekocht.
- Wat niet wordt verbruikt, hoeft niet te worden gerecycled.
- Als er minder anesthesiegas wordt gebruikt, ontsnapt er ook minder gas in de operatiekamer en dus in de atmosfeer.
- Als de effectiviteit van de recyclingaanpak beperkt is, zal het lagere verbruik er ook toe leiden dat er minder niet-gerecyclede reststoffen vrijkomen in de atmosfeer.
Geautomatiseerde low-flow anesthesie: minder anesthesiegassen, minder uitstoot van broeikasgassen
Low-flow anesthesie, ondersteund door Automatic Gas Control (AGC) om de zuurstoftoevoer te regelen, heeft het vermogen om het verbruik van anesthesiegassen veilig en aanzienlijk te verminderen met tot wel 58%[10] [11].
Onlangs konden twee ziekenhuizen in het Britse Belfast het anesthesieverbruik met 30,5%[12] en 42% verminderen en aanzienlijke kostenbesparingen realiseren. Op basis van dit onderzoek voorspelde het Belfast City Hospital een totale jaarlijkse besparing van €30.394 voor zijn zeven anesthesiemachines. (Lees hier deze case study!)
Het Imeldaziekenhuis in Bonheiden, België, was ook in staat om de ecologische voetafdruk van de anesthesieafdeling met meer dan 1.600.000 kg CO2-equivalent te verkleinen. “De gemiddelde voetafdruk van een mens in de westerse wereld is ongeveer 10.000 kg per jaar. Dit betekent dat we dankzij onze aangepaste werking zorgen voor een vermindering van de CO₂-voetafdruk van meer dan 160 personen”, legt dr. Guy Schols, medisch diensthoofd Anesthesie van het Imeldaziekenhuis uit (Lees hier het volledige artikel).
Power-functie Automatic Gas Control
Automatic Gas Control (AGC) is een softwarefunctie die de toevoer van vers gas en de concentratie van anesthesiegas reguleert om gespecificeerde streefwaarden voor ingeademde O2 (FiO₂) en end-tidal anesthesieconcentratie (EtAA) te bereiken. Zodra het doel is bereikt, reduceert AGC automatisch de toevoer van vers gas en anesthesiegas tot een minimumniveau. Een snelheids- en prognosetool geeft informatie over het verwachte verloop van de anesthesie, waardoor een veilige low-flow anesthesie mogelijk wordt. Dr. Jan Hendrickx, anesthesioloog bij het OLV Ziekenhuis in Aalst, België, vertelt: "In plaats van het handmatig bedienen van flowmeters en verdampers om specifieke anesthesie- en O2-concentraties te behouden, wordt dit gedaan door een anesthesietoestel dat is uitgerust met een automatische gascontrole. Deze past automatisch de instellingen van de flowmeter en verdamper aan, om de doelconcentraties te bereiken. Hierdoor kunnen artsen de FGF minimaliseren en daarmee dus de verspilling verminderen." (Lees hier het volledige artikel)
Onze conclusie
Prioriteit geven aan het verminderen van het anesthesiegasverbruik boven recycling is een strategische beslissing die zowel kostenbesparingen als een effectieve vermindering van de ecologische voetafdruk van een ziekenhuis mogelijk maakt. Met low-flow anesthesie en Automatic Gas Control is dit mogelijk. Naast het veilig toepassen van deze procedure kunnen artsen het verbruik van anesthesiegas verminderen, de uitstoot van broeikasgassen verminderen en kosten besparen.
Referenties
[1] Karliner J SS, et al. ARUP – Health Care Without Harm. September: 1-48
[2] Richter H, Weixler S, Schuster M (2020) Der CO2-Fußabdruck der Anästhesie. Wie die Wahl volatiler Anästhetika die CO2-Emissionen einer anästhesiologischen Klinik beeinflusst. Anasth Intensivmed 61:154–161
[3] Self J. Calculating the carbon dioxide equivalent produced by vaporising a bottle of desflurane. Anaesthesia 2019; 74: 1479–1479.
[4] Ferndinand Lehmann, Michael Sander, Treibhausgase in der Anästhesie: Einfache Wege zur klimafreundlicheren Narkose, Hessisches Ärzteblatt, Ausgabe 7/2021
[5] Schuster, M., Coburn, M. Auf dem Weg zum Einfangen und Recyceln von Narkosegasen. Anaesthesiologie 71, 821–823 (2022). https://doi.org/10.1007/s00101-022-01214-8
[6] https://www.deutsche-apotheker-zeitung.de/news/artikel/2023/06/21/lassen-sich-inhalative-narkotika-recyclen
[7] Hinterberg J, Beffart T, Gabriel A, Holzschneider M, Tartler TM, Schaefer MS, Kienbaum P. Efficiency of inhaled anaesthetic recapture in clinical practice. Br J Anaesth. 2022 Oct;129(4):e79-e81.
[8] Kochendörfer, IM., Kienbaum, P., Großart, W. et al. Umweltfreundliche Absorption von Narkosegasen. Anaesthesiologie 71, 824–833 (2022). https://doi.org/10.1007/s00101-022-01210-y
[9] Schuster M,Richter H, Pecher S, Koch S, CoburnM (2020) Positionspapier mit konkreten Handlungsempfehlungen: Ökologische Nachhaltigkeit in der Anästhesiologie und Intensivmedizin. Anasth
Intensivmed 61:329–339
[10] Carette R, De Wolf AM, Hendrickx JF. Automated gas control with the Maquet Flow-i. Journal of Clinical Monitoring and Computing 2016;30(3):341-6)
[11] Kalmar A. et al. Minimizing sevoflurane wastage by sensible use of automated gas control technology in the flow-i workstation: an economic and ecological assessment. J Clin Monit Comput. 2022 Jan 3. doi: 10.1007/s10877-021-00803-z
[12] Laverty L, Bailie K, An audit on the introduction of Automated Gas Control to the anaesthic machine in a tertiary paediatric hospital, Royal Belfast Hospital for Sick Children, UK